Dragon Fruit Farming Information in Marathi: ड्रॅगन फळाची शेती बद्दल पूर्ण माहिती.

Dragon Fruit Farming Information in Marathi

Dragon Fruit Farming Information in Marathi: मित्रांनो ड्रॅगन फळ (Hylocereus undatus) हे एक आकर्षक, गोड आणि बहुउपयोगी उष्णकटिबंधीय फळ आहे. आणि या फळाची शेती करण्यासाठी शेतकरी आकर्षित झाल्याचे दिसत आहे कारण. त्याची लागवड थायलंड, व्हिएतनाम, इस्राईल, श्रीलंका आणि भारतातील गुजरात, आंध्र प्रदेश, कर्नाटक आणि महाराष्ट्रातील काही जिल्ह्यांत होते.

जर तुम्ही देखील या ड्रॅगन फ्रूट ची शेती करण्याचा विचार करत असाल तर पुढे तुम्हाला या बद्दलची सर्व महत्वाची माहीती दिली आहे. ती काळजीपूर्वक वाचा जेणेकरून तुम्हाला मदत मिळेल आणि यामध्ये नेमके किती प्रकारचे फळ असतात किती उत्पन्न मिळते याची माहिती मिळेल. Dragon Fruit Farming Information in Marathi

हवामान आणि जमीन (Climate and soil for dragon fruit)

हवामान आणि जमीन: तर मित्रांनो सर्वात आधी आपण या फळाची शेती करण्यासाठी हवामान आणि जमीन कशी असली पाहिजे याची माहिती पाहूया.

हवामान :

• ड्रॅगन फ्रूट हे एक उष्णकटिबंधीय फळ आहे ज्याला वाढण्यासाठी आणि वाढण्यासाठी उबदार आणि दमट हवामानाची आवश्यकता असते.
• हे फळ 20 ते 35 अंश सेल्सिअस तापमान असलेल्या भागात घेतले जाऊ शकते, सापेक्ष आर्द्रता 60% ते 80% असते.
• या फळाला भरपूर सूर्यप्रकाशाची आवश्यकता असते आणि दररोज कमीतकमी 6 तास थेट सूर्यप्रकाश असणाऱ्या ठिकाणी लावणे योग्य ठरते.

जमीन :

• ड्रॅगन फ्रूटला वाढण्यासाठी विशिष्ट माती आणि जमिनीच्या परिस्थितीची आवश्यकता असते.
• ड्रॅगन फ्रूट लागवडीसाठी आदर्श माती म्हणजे चांगल्या प्रकारे निचरा होणारी, वालुकामय दोमट जमीन.
• जमीन सेंद्रिय पदार्थांनी समृद्ध असावी आणि पाणी धारण करण्याची क्षमता चांगली असावी.
• पाणी साचू नये म्हणून जमीन सपाट किंवा हळुवार पणे सरकणारी असावी, पाण्याचा निचरा चांगला असावा.
• फळाच्या वाढीवर आणि विकासावर परिणाम करू शकणाऱ्या तण आणि इतर स्पर्धात्मक वनस्पतींपासून जमीन मुक्त असावी.
• ड्रॅगन फ्रुट लागवड करण्यापूर्वी, जमीन तयार करणे महत्वाचे आहे.
• जमीन तण आणि ढिगाऱ्यापासून साफ करावी.
• मातीची सुमारे 30 सेंटीमीटर खोलीपर्यंत मशागत करावी.
• मातीचा pH 5.5 ते 7.0 च्या दरम्यान असावा. जी या पिकासाठी उपयुक्त आहे. Dragon Fruit Farming Information in Marathi

ड्रॅगन फ्रुटचे प्रकार (Types of Dragon fruit)

ड्रॅगन फ्रुटचे मुख्य प्रकार : मित्रांनो या फळाचे मुख्य 3 प्रकार आहेत.

• रेड ड्रॅगन फ्रूट: हा ड्रॅगन फ्रूटचा सर्वात सामान्य प्रकार आहे. त्यात लाल त्वचा आणि काळ्या बिया असलेले पांढरे मांस असते.
• व्हाईट ड्रॅगन फ्रूट: या प्रकारच्या ड्रॅगन फ्रूटमध्ये पांढरी त्वचा आणि काळ्या बिया असलेले पांढरे मांस असते.
• पिवळे ड्रॅगन फ्रूट: या प्रकारच्या ड्रॅगन फ्रूटमध्ये पिवळी त्वचा आणि काळ्या बिया असलेले पांढरे मांस असते.

ड्रॅगन फ्रुट लागवड पद्धत (Cultivation of Dragon Fruit)

Dragon Fruit Farming Information in Marathi या लेखाद्वारे तुम्हाला सर्व माहिती देण्याचा प्रयत्न आम्ही करणार आहोत.

तर चला मित्रांनो आता आपण या ड्रॅगन फ्रूट ची लागवड पद्धती कशी आहे त्याची माहिती पाहूया. लागवड करण्याच्या आधी तुम्हाला पुढील गोष्टींचा विचार करायचा आहे. आणि त्यानंतर लागवड करायची आहे.

ड्रॅगन फळ पिकाची लागवड करण्यासाठी जमिनीची पूर्वमशागत झाल्यावर दोन झाडांमध्ये 3 मीटर व दोन रांगेत 3 मीटर अंतर ठेवून 60 सें.मी. × 60 सें.मी. आकारमानाचे खडडे खोदून घ्यावेत. यामध्ये एकरी 445 झाडे बसतात. खडडे खोदून झाल्यावर खड्ड्याच्या मधोमध सिमेंट काँक्रीटचे खांब किंवा जी.आय. पोल आकाराचे पाईप पक्के बसवून घ्यावेत. या फळझाडाला पोल तसेच फ्रेमचा आधार देऊन वळवावे लागते.

पोलची उंची कमीत कमी 6 फूट ठेवावी. नंतर खड्डे भरताना प्रत्येक खड्ड्यात अंदाजे 10 किलो चांगले कुजलेले शेणखत व चांगली माती, रेती आणि 200 ग्रॅम सिंगल सुपर फॉस्फेट यांचे मिश्रण टाकावे. त्याचप्रमाणे पाण्याचा योग्य निचरा होण्यासाठी खड्ड्यांच्या तळाशी बारीक विटांचे तुकडे टाकावेत. खडडे भरण्याचे काम पूर्ण झाल्यावर प्रत्येक खड्ड्यात पोलच्या समोरासमोर मुळ्या फुटलेल्या चार कटिंग्ज लावून घ्याव्यात. या

लावलेल्या कटिंग्जची उभी वाढ होण्यासाठी झाडे वाढतील तसे खांबांना बांधून घ्यावीत. झाडांची लागवड झाल्यावर प्रत्येक काड्यांवर सेंद्रिय पदार्थाचे 20 ते 25 सें.मी. उंचीचे आच्छादन करून झाडांना पाणी द्यावे. झाडांची वाढ उंच होत जाईल. तसे त्यांना खांबांना बांधून घ्यावे. याच्या एक एकर लागवडीसाठी एकूण खर्च रु. 3,00,000/- पर्यंत जातो. Dragon Fruit Farming Information in Marathi

मंडप उभारणे (Trellising)

या फळाची शेती साठी मंडप तयार करावा लागतो कारण ड्रॅगन फळ हे वेलवर्गीय असल्याकारणाने त्याच्या वाढीसाठी मंडप/लाकडाच्या आधाराची गरज असते. ड्रॅगन फळाची लागवड करताना प्रत्येक वेलीला खांबाच्या आधाराची गरज असते. या वेलींचे आयुष्य हे 20 वर्षे असल्याकारणाने खांब हे मजबूत असणारे आवश्यक आहे. ड्रॅगन फळ 2 वर्षाचे झाल्यावर वेलीचे वजन हे 100 कि.ग्रॅ. पर्यंत जाते व चालू वर्षात खांब बदलणे जिकिरीचे काम असल्याने सुरुवातीलाच सिमेंट काँक्रीटचे खांब बसवणे उत्तम.

खांबाची जाडी 100-500 मि.मी. व उंची 2 मी. असावी. वेलीची व्यवस्थित वाढ होण्याकरिता खांबाच्या टोकाला स्टीलची रिंग ज्याला रबरचे टायर असावे, अशी वापरावी. यानंतर सगळ्यात महत्वाचे महणजे पानी व्यवस्थापन. त्याची माहिती पुढे पहा. Dragon Fruit Farming Information in Marathi

पाण्याचे नियोजन (Water Management)

• ड्रॅगन फ्रूटला नियमित पाणी द्यावे लागते, विशेषत: कोरड्या हंगामात.
• ठिबक सिंचन ही पाणी देण्याची सर्वात कार्यक्षम पद्धत आहे कारण यामुळे पाण्याचा अपव्यय कमी होतो आणि पाणी वनस्पतीच्या मुळांपर्यंत पोहोचते याची खात्री होते.
• या काळात पिकाला बाकी फळपिकाच्या तुलनेत खूप कमी पाणी लागते. काही महिन्यापर्यंत हे पाण्याचा ताण सहन करू शकते.
• पण फळधारणेच्या अवस्थेत एका आठवड्यात दोन वेळेस पाणी द्यावे. परंतू उन्हाळ्यात 1-2 लिटर पाणी दररोज प्रति झाड पानी देणे आवश्यक. Dragon Fruit Farming Information in Marathi

झाडांना फुलांची निर्मिती

ड्रॅगन फळ झाडाला रात्रीच्या वेळी फुलांची निर्मिती होत असते. लागवड केलेल्या झाडांची पूर्ण वाढ झाल्यावर पहिल्या वर्षी फुलांची निर्मिती चालू होते. फुले ऑफ व्हाईट रंगाची असतात व सुवासिक असतात. फुलांची निर्मिती एप्रिल-मे महिन्यात सुरू होते.

खत व्यवस्थापन

खत व्यवस्थापन: खत व्यवस्थापन देखील खूप महत्वाचा भाग आहे. ड्रॅॅन फळाच्या पिकाची लागवड नव्यानेच होत असल्याने या पिकावर भारतात खत व्यवस्थापनावर संशोधन झालेले नाही. परंतु इतर देशांत देण्यात येणाऱ्या खत व्यवस्थापनाचा अभ्यास करून या पिकास पुढीलप्रमाणे खते देण्याची शिफारस केलेली आहे. झाडांची उत्तम वाढ व फळांचे जादा उत्पादन व प्रत मिळविण्यासाठी प्रत्येक खड्ड्यांतील झाडांना 10 किलो चांगले कुजलेले शेणखत देऊन यामध्ये प्रत्येक वर्षी दोन किलो शेणखत जास्त द्यावे. जास्तीत जास्त 20 किलोपर्यंत वाढ करावी. Dragon Fruit Information in Marathi

झाडांची वाढ होण्यासाठी सुरुवातीला प्रत्येक खड्ड्यातील झाडांना रासायनिक खते प्रत्येकी ४ महिन्यांनी खालीलप्रमाणे उपलब्ध करून द्यावीत.

• निमकोटेड युरिया – 288 ग्रॅम,
• सिंगल सुपर फॉस्फेट – 270 ग्रॅम
• म्युरेट ऑफ पोटॅश – 160 ग्रॅम.

फळे येणाऱ्या झाडांना भरपूर उत्पादन व प्रत मिळविण्यासाठी प्रत्येक खड्ड्यातील झाडाला 1.330 कि.ग्रॅ. सुफला 15.15:15 व 330 ग्रॅम म्युरेट ऑफ पोटॅश हे खते द्यावे किंवा निमकोटेड युरिया 200 ग्रॅम, सिंगल सुपर फॉस्फेट 200 ग्रॅम व म्युरेट ऑफ पोटॅश 400 ग्रॅम खत द्यावे. प्रत्येक वर्षी खताची मात्रा थोड्या प्रमाणात वाढवत न्यावी. अशा पद्धतीने खत व्यवस्थापन करावे. Dragon Fruit Farming Information in Marathi

ड्रॅगन फ्रूट कीटक व रोग  (Insects and Diseases)

कीटक व रोग : आता कोणतेही पीक घ्यायचे महणल्यावर त्यावरती कीटक आणि रोग हा पडतोच. परंतु योग्य वेळी योग्य उपाययोजना करून यावर प्रतिबंध घालता येऊ शकतो. अशाच प्रकारे ड्रॅगन फ्रूट वर होणाऱ्या कीटक आणि रोग कोणते आहेत आणि त्यावर कशाप्रकारे प्रतिबंध घालता येऊ शकतो याची माहिती पुढे दिली आहे.

• ड्रॅगन फ्रूट वनस्पतींमध्ये पिठ्या ढेकूण, खवले कीड आणि अँथ्रॅक्नोज यांसारख्या कीटक व रोगांचा प्रादुर्भाव दिसून येतो.
• कीटक व रोगांचा प्रादुर्भाव रोखण्यासाठी छाटणी, कीटकनाशके व बुरशीनाशकांची फवारणी, बाधित वनस्पतींचे भाग काढणे अशा नियमित देखरेख व नियंत्रणाच्या उपाययोजना कराव्यात.

Dragon Fruit Pruning

छाटणी : तर मित्रांनो फळांची काढणी संपल्यानंतर झाडांची दरवर्षी नियमित छाटणी करणे आवश्यक आहे. छाटणी करताना झाडांचा वरील भाग छत्रीच्या आकाराचा राहील, असे पाहावे आणि अडचणीच्या फांद्यांची छाटणी करावी म्हणजे संपूर्ण झाडाला आतपर्यंत सूर्यप्रकाश मिळू शकेल. नियमित छाटणी केल्यास झाडांवर नवीन फूट येऊन पुढील वर्षात जास्त फळांचे उत्पादन मिळू शकते.

उत्तम व्यवस्थापन व मशागत असल्यास ड्रॅगन फळाचे 4 ते 10 टन प्रति एकर उत्पादन मिळते. सध्या बाजारात ड्रॅगन फळाचा दर रु. 100 ते 250/- प्रति किलोपर्यंत आहे. महाराष्ट्रातील उष्ण हवामान असणाऱ्या जिल्ह्यांतील प्रयोगशील शेतकऱ्यांनी या फळ पिकांची लागवड केल्यास निश्‍चितपणे फायदेशीर ठरते. Dragon Fruit Farming Information in Marathi

कटींग (cutting) : फळ धारणेवेळी केलेली काप (cut) या उत्तम असतात. जितके लांब काप असतील तेवढी वाढही जलद होते. रोगाचा प्रादुर्भाव टाळण्यासाठी कापाची बुरशीनाशकासोबत प्रक्रिया करावी.

• तयार रोपट्यांची किंवा कटिंगची लागवड ही 30 सें.मी. खोल व 20 सें.मी. रुंद खड्ड्यात करावी. वेलीची लागवड ही खांबाच्या जवळ करावी जेणेकरून वेलीला आधार घेणे सोपे जाईल. एका खांबाशेजारी 1-4 वेली/झाड आपण लागवड करू शकतो.
• 8 कजी > 3 मी. (4>%3मी. :<३मी. ।4.9»%3 मी. वळण देणे.
• झाडांची उंची पोलपर्यंत गेल्यानंतर खालून 2 ते 3 मुख्य खोडांची वाढ करून पोलवर गोल फ्रेम लावलेल्या जागी त्याची वाढ होऊ द्यावी.
• पोलला बांधलेल्या खोडावरील वाढलेले फुटवे वारंवार नियमितपणे छाटून टाकावेत.
• गोल फ्रेमवर वाढत असलेल्या खोडांची वाढ करून नंतरही थोडे खालच्या बाजूला वाढू द्यावीत. Dragon Fruit Farming Information in Marathi

Dragon Fruit Harvesting Information (कापणी)

कापणी : आता महत्वाचा टप्पा म्हणजे कापणी.

• ड्रॅगन फळाची पहिली कापणी सामान्यतः लागवडीनंतर 2.5 वर्षांनी केली जाते.
• फळे जेव्हा स्पर्शास घट्ट येतात तेव्हा ती पिकली असे समजले जाते आणि त्यांचा रंग चमकदार लाल, पांढरा किंवा पिवळा असतो.
• ड्रॅगन फ्रूटची विविधता, मातीची गुणवत्ता, हवामान, सिंचन आणि शेती पद्धती अशा विविध घटकांवर अवलंबून एकरी ड्रॅगन फ्रूटचे उत्पादन बदलू शकते. ड्रॅगन फ्रूटच्या लागवडीनंतर 2 वर्षांनी सरासरी 10 टन प्रति एकर आर्थिक उत्पन्न मिळू शकते.

आशा करतो की तुम्हाला Dragon Fruit Farming Information in Marathi या लेखातून आवश्यक माहिती मिळाली असेल.

तुम्ही ड्रॅगन फ्रुटची शेती करता का? कशाप्रकारे करता? Dragon Fruit Farming Information in Marathi याबद्दलची माहिती आपल्या इतर शेतकरी मित्रांसह कमेंट्सद्वारे शेयर करा. सोबतच या लेखाला लाईक करायला आणि लेखावर कमेंट करायला विसरू नका. यासारख्या विविध पिकांच्या महत्वपूर्ण माहितीसाठी आपल्या माझी शेती या अधिकृत वेबसाइट ळा भेट द्यायला अजिबात विसरू नका.

Dragon Fruit Farming Information in Marathi काही प्रश्न :